Domotica: Z-wave, Zigbee, EnOcean, Eltako?

De afgelopen dagen heb ik stopcontacten en schakelaars gemonteerd op de slaapkamers. Ik ben al een hele tijd bezig om een goed systeem te vinden voor alle schakelmateriaal. Mijn wensen waren:

1. draadloos, zodat de schakelaars flexibel te plaatsen zijn en er minder sleuven gekapt hoeven te worden
2. domotica-foefjes, zoals een "alles-uit"-schakelaar en slimme bewegingsmelders
3. industrie-standaard, zodat ik niet gebonden ben aan één leverancier
4. betrouwbaar
5. modern
6. door mijzelf te installeren
7. niet te duur

Uiteindelijk dacht ik het gevonden te hebben: Z-wave. Als een soort thuiscentrale heb ik een Vera van Micasaverde gekocht. Als je het filmpje op de website ziet, werkt het allemaal heel simpel.
Als ervaringsdeskundige kan ik ondertussen melden dat het in Europa een stuk minder simpel is. Om de een of andere reden heeft de producent van Z-wave ervoor gekozen om in Europa net iets anders te werken dan in Amerika. Bovendien wordt er veel overgelaten aan de fabrikanten van schakelmateriaal, zoals Merten en Duewi, waardoor de apparaatjes net niet werken zoals je zou verwachten. Ook is het netwerkbeheer dermate ingewikkeld, dat ik daar mijn familie niet mee wil opzadelen.
Een alternatief voor Z-wave is Zigbee. Hier is echter ook niet veel standaardisatie, dus dan ben je verplicht van één bepaalde leverancier te kopen. Plugwise (een Nederlands bedrijf) maakt een mooi systeem waarmee je alle stroomverbruik in je huis bij kunt houden. Ze zijn bezig met een draadloze schakelaar, maar ik twijfel of die er ooit komt. Er zijn meer leveranciers, maar de verschillende systemen werken niet samen.
Gelukkig heb ik nu een goed systeem gevonden: Enocean. Dit is een spin-off van Siemens, dus dat geeft vertrouwen.
Enocean maakt zelf geen schakelmateriaal, maar bouwstenen voor fabrikanten van installatiemateriaal. Al deze systemen werken goed samen. Er is ondertussen al een indrukwekkende lijst van merken die voor deze technologie gekozen hebben.
Op zoek naar een breed assortiment en een lage prijs, kwam ik bij Eltako uit. Ze hebben een zeer gedreven vertegenwoordiger in Nederland rondrijden, die mij alles tot in de puntjes heeft uitgelegd.
Oorspronkelijk dacht ik dat het principe was: draadloze schakelaars her en der, en ontvangers in het plafond, vlakbij de lampen. Kostentechnisch is het echter slimmer om alle draden naar één centraal punt te leiden, en daar de actoren (ontvangers)
op een rijtje te zetten. Je hebt dan maar één antenne nodig, en de actoren zelf zijn goedkoper dan de draadloze ontvangers. Je koppelt het hele zaakje met twee draadjes aan elkaar: onderling communiceren ze over een RS-485-bus.

Eltako heeft zo'n breed assortiment, dat je in eerste instantie niet weet wat je moet kiezen. Gelukkig heeft de vertegenwoordiger voor mij een lijstje gemaakt wat ik nodig heb:
1 x WNT12-12VDC-12W/1A (voeding)
1 x FAM12-12V DC (antenne voor ontvangst van draadloze zenders)
2 x FSA12-12V DC (aan/uit-schakelaar, 4-voudig)
4 x FUD12NPN-12V DC (geavanceerde dimmer, met sluimer- en wekfunctie)
5 x FT4-ws (dubbele wandzender)
1 x FTS12-EM-UC (voor aansluiting van rookmelder en bewegingsmelder)

Het grappige van de wandzenders is, dat ze geen batterij nodig hebben. Door het indrukken (je eigen spierkracht) wordt net genoeg energie opgewekt om een signaaltje uit te zenden. Ook de schakelaars en dimmers zijn bijzonder. De schakelaars schakelen bijvoorbeeld in de nul-doorgang, zodat er heel weinig slijtage is. De dimmer kan alle soorten lampen dimmen, ook LED en (dimbare) spaarlampen. Door een speciale ingang is het zelfs mogelijk de dimmer te koppelen aan een tijdklok, zodat je 's morgens gewekt wordt met licht dat langzaam feller wordt (zoals het Philips Wake-up light).

Na een dag lang "frotten" ziet het er zo uit:

Eltako maakt zelf geen wandcontactdozen, maar de spullen van Gira passen er goed bij. Ik zet alles zoveel mogelijk in plintgoten: flexibel, geen kapwerk, van hout te maken (een lariks plank, meer is het niet).

Wandverwarming

We zijn ook begonnen met de slaapkamers in het huis. Al weer de eerste laag stucwerk ertegen aan en nu ook de leidingen voor de wandverwarming neergelegd.
Waarom hebben we gekozen voor wandverwarming (vraag van bezoek van afgelopen weekend). We hebben hier een aantal redenen voor:
Ten eerste het is lage temperatuurverwarming, met relatief lage warmtebron. Het water door de leidingen is 30 graden. De luchttemperatuur mag lager zijn dan bij andere warmtebronnen omdat de gevoelstemperatuur hoger is. Elke graad kouder levert een besparing van 5% op. Het is dus een energiezuinige manier van verwarmen.
Het is erg behaagelijk. Wandverwarming werkt met stralingswarmte. Stralingswarmte is één van de drie vormen van warmtetransport.Warmte kan namelijk overgedragen worden door middel van geleiding, convectie of straling. Bij straling wordt de warmte overgedragen dmv elektromagnetische golven. Deze planten zich rechtlijnig voort en bij het invallen van de stralen op een oppervlak wordt de getransporteerde energie omgezet in warmte. Er is dus een maximale warmteoverdracht.
Het is ook erg gelijkmatig. Boven is het even warm als beneden. Dicht bij de muur is het even warm als midden in de kamer. Je kunt evt. wel echt ook met je rug tegen de muur gaan zitten.

Het werkt erg goed samen met leem (en dat heeft weer een hele goede vocht regulerende werking). Dat maakt dat het hele binnenklimaat behaaglijk wordt (ventilatie, vocht en temperatuur).

Het werkt goed samen met een houtvergasser met buffervat: je kunt het buffervat opwarmen tot 80 graden, en je hoeft pas weer te gaan stoken als hij tot 30 graden gezakt is. Bij radiatoren moet je al stoken bij 50 graden.
Als laatste voordeel: je ziet het niet. De wandverwarming is weggewerkt in de wand. Geen radiatoren dus. Wel opletten met gaatjes boren!

Voetbalmuurtje

Van de week is het voetbalmuurtje ingezegend. Je hebt ze tegenwoordig zelfs in slimme, interactieve uitvoeringen, maar dit is nog gewoon een oud muurtje. Het stond al heel lang op het verlanglijstje, een muurtje om gewoon tegenaan te trappen en waar je dus ook zonder vriendjes of broertje je energie even kunt ontladen.
We hebben het stoepje vervangen door een iets groter, glad betonnen stoepje. Het idee was dat wij er een deel van ons hout op kunnen slaan (we werken er toch wel zo'n 20 palletkisten per jaar doorheen) én dat de jongens er konden skeeleren, waveboarden, basketballen en voetballen. Het is echt een mooi plekje geworden.

Elektriciteitsverbruik

In een vorig bericht liet ik weten dat ons electriciteitsverbruik een heel eind boven het landelijk gemiddelde lag. Ondertussen ben ik weer wat wijzer geworden.
Wat ik bijvoorbeeld gedaan heb: 's avonds alle lampen en apparaten uitzetten, en met een zaklamp en een stopwatch (op de mobiel) bij de meterkast gaan staan. Door de tijd tussen twee pulsen van de 'slimme' meter te tellen, kun je bepalen hoeveel elektriciteit er op dat moment verbruikt wordt.
Dit bleek 250 Watt te zijn! Dat is dus energie die verbruikt wordt door apparaten die UITgeschakeld zijn. Mijn afkortzaag bijvoorbeeld verbruikte 9 Watt, een computer 18 Watt, tv-decoder, videorecorder en versterker heb ik niet gemeten, maar deze zullen rond de 30 Watt zitten.
Antenneversterker en kabelmodem schakel je eigenlijk nooit uit (anders ben je telefonisch onbereikbaar); deze verbruiken elk zo'n 10 Watt.
Na installatie van tijdschakelaars bij de tv en geluidsinstallatie, en na het uitschakelen van netwerkapparatuur, daalde dit tot 45 Watt (nog steeds meer dan ik kan verklaren).
200 Watt besparing is op jaarbasis (365x24 uur) 1752 kWh, oftewel zo'n 350 euro (0,20 per kWh).

Om nog beter stroomverbruikers in de gaten te kunnen houden, willen we Plugwise-spullen gaan installeren. Hiermee kun je van elk apparaat het verbruik over langere tijd volgen, kun je 's nachts apparaten uitschakelen, en kun je het sluipverbruik tot 0 terugbrengen.
Of dat slim is, daar kun je weer over twijfelen. Hier een verhaal over het verborgen energieverbruik van al die apparaten die we steeds maar aanschaffen. De productie van computerchips kost enorm veel energie. 80% van de energie wordt verbruikt tijdens de productie, en maar 20% tijdens de levensduur. De meeste energie bespaar je dus door apparaten in de winkel te laten staan... Of anders geredeneerd: je kunt beter een onzuinige computer nog een paar jaar blijven gebruiken, in plaats van een nieuwe, energiezuinige aan te schaffen.

Tuin voorkant.

Afgelopen week maar weer eens de tuin aangepakt. Het dennenbos is grotendeels veranderd in stookhout. Komende week kan dan de inrit verlegd worden (zie tuinplan) en kan ik ook aan de voorkant wat nieuwe boompjes en struiken aanplanten. De winter is voorbij...